آموزش نصب اوبونتو Ubuntu (نسخه دسکتاپ، سرور و WSL)

اوبونتو (Ubuntu) به عنوان یکی از محبوب‌ترین و قدرتمندترین توزیع‌های لینوکس، بهترین نقطه شروع برای کاربران تازه‌کار و انتخاب اول متخصصان برای سرورهاست. این سیستم‌عامل رایگان، امن و مدرن، چه برای کارهای روزمره روی لپ‌تاپ و چه برای مدیریت زیرساخت‌های پیچیده، یک راه‌حل بی‌نظیر است.

در این راهنمای کامل و تصویری، ما شما را با سه روش اصلی نصب اوبونتو آشنا می‌کنیم تا بتوانید بهترین گزینه را بر اساس نیاز خود انتخاب کنید:

• نصب اوبونتو دسکتاپ (Ubuntu Desktop): برای داشتن یک محیط گرافیکی و رایگان بر روی لپ‌تاپ یا کامپیوتر شخصی. مناسب برای کارهای روزمره.
• نصب اوبونتو سرور (Ubuntu Server): برای راه‌اندازی یک سرور پایدار، امن و پرسرعت. بهترین گزینه برای میزبانی وب‌سایت، اپلیکیشن و مدیریت دیتابیس.
• نصب اوبونتو روی ویندوز (WSL): بهترین گزینه برای توسعه‌دهندگان و متخصصان فنی که می‌خواهند ترمینال لینوکس را در محیط ویندوز خود داشته باشند.

اگر هدف شما راه‌اندازی یک سرور قدرتمند است، اولین نیاز شما یک زیرساخت مطمئن است. برای این منظور، می‌توانید با خرید سرور مجازی (VPS) پرسرعت از بلوسرور، که دارای تکنولوژی ابری و نصب خودکار هستند و برای اجرای اوبونتو بهینه‌سازی شده‌اند، استفاده کنید.

بخش اول: آموزش نصب اوبونتو دسکتاپ (Ubuntu Desktop)

این بخش برای نصب اوبونتو دسکتاپ، نسخه گرافیکی اوبونتو روی یک کامپیوتر شخصی یا لپ تاپ است.

قدم ۱: پیش‌نیازها و دانلود

• یک کامپیوتر یا لپ‌تاپ با حداقل ۲۵ گیگابایت فضای خالی.
• یک فلش مموری با حداقل ۸ گیگابایت فضا.

ابتدا آخرین نسخه LTS (پشتیبانی بلندمدت) اوبونتو دسکتاپ را از وب‌سایت رسمی اوبونتو دانلود کنید.

قدم ۲: ساخت فلش مموری Bootable

برای نصب، باید فایل ISO دانلود شده را روی فلش مموری خود “رایت” کنید تا قابل بوت شدن باشد. برای این کار می‌توانید از نرم‌افزارهایی مانند balenaEtcher یا Rufus استفاده کنید. کافی است فایل ISO را انتخاب کرده، فلش مموری خود را مشخص و روی دکمه Flash کلیک کنید.

قدم ۳: بوت کردن و شروع نصب

فلش را به کامپیوتر متصل کرده و آن را ری‌استارت کنید. سیستم شما باید به صورت خودکار از روی فلش بوت شود. در صفحه اول، گزینه Install Ubuntu را انتخاب کنید.

قدم ۴: تنظیمات اولیه

• Keyboard Layout: زبان کیبورد خود را انتخاب کنید (معمولا English US).
• Updates and other software: گزینه Normal installation را انتخاب کرده و تیک گزینه‌های “Download updates while installing Ubuntu” و “Install third-party software” را بزنید.

قدم ۵: پارتیشن‌بندی دیسک

این مهم‌ترین و شاید کمی ترسناک‌ترین مرحله نصب به نظر برسد، اما نگران نباشید پارتیشن‌بندی مانند این است که یک کمد بزرگ و خالی را به بخش‌های کوچک‌تر برای لباس‌ها، کفش‌ها و وسایل دیگر تقسیم کنید. در اینجا هم ما هارد دیسک را برای سیستم‌عامل‌های مختلف آماده می‌کنیم.

در این صفحه، دو انتخاب اصلی پیش روی شماست:

این ساده‌ترین گزینه است. اگر می‌خواهید کل هارد دیسک خود را به اوبونتو اختصاص دهید و هیچ سیستم‌عامل دیگری (مانند ویندوز) روی آن ندارید یا نمی‌خواهید داشته باشید، این گزینه را انتخاب کنید.

هشدار مهم: انتخاب این گزینه تمام اطلاعات موجود روی هارد دیسک شما، شامل ویندوز، فایل‌های شخصی، عکس‌ها و هر چیز دیگری را برای همیشه پاک خواهد کرد. فقط در صورتی که از اطلاعات خود نسخه پشتیبان تهیه کرده‌اید یا به آن‌ها نیازی ندارید، از این گزینه استفاده کنید.

این گزینه به شما کنترل کامل بر روی پارتیشن‌بندی می‌دهد. اگر می‌خواهید اوبونتو را در کنار ویندوز نصب کنید (Dual Boot)، باید این گزینه را انتخاب کنید. در ادامه، راهنمای کامل نصب در کنار ویندوز را به صورت قدم‌به‌قدم توضیح می‌دهیم.

راهنمای کامل نصب اوبونتو در کنار ویندوز (Dual Boot) با گزینه “Something else”

برای نصب اوبونتو در کنار ویندوز، ابتدا باید فضایی خالی روی هارد دیسک خود ایجاد کنیم. این کار باید از داخل خود ویندوز انجام شود.

قدم اول (و مهم‌ترین): آزادسازی فضا در ویندوز

1. وارد محیط ویندوز شوید.
2. روی منوی استارت کلیک راست کرده و “Disk Management” را انتخاب کنید. (یا کلیدهای Win + R را فشرده، عبارت diskmgmt.msc را تایپ و Enter را بزنید).
3. در پنجره باز شده، روی درایو ویندوز (معمولا درایو :C) کلیک راست کرده و گزینه “Shrink Volume” را انتخاب کنید.
4. در قسمت “Enter the amount of space to shrink in MB”، مقداری فضا که می‌خواهید به اوبونتو اختصاص دهید را به مگابایت وارد کنید. حداقل ۵۰ گیگابایت (یعنی حدود 51200 مگابایت) پیشنهاد می‌شود.
5. پس از کلیک روی دکمه “Shrink”، فضایی با برچسب “Unallocated” یا “Free space” ایجاد می‌شود. کار ما در ویندوز تمام است! کامپیوتر را ریستارت کرده و با فلش اوبونتو بوت کنید.

قدم دوم: آشنایی با پارتیشن‌های ضروری لینوکس

در محیط لینوکس، برخلاف ویندوز که درایوهای C, D و… داریم، ساختار متفاوتی وجود دارد. ما باید حداقل سه پارتیشن اصلی بسازیم:

• پارتیشن Root (ریشه): این پارتیشن با علامت / نمایش داده می‌شود و معادل درایو C در ویندوز است. تمام فایل‌های سیستم‌عامل و نرم‌افزارها در اینجا نصب می‌شوند. (حجم پیشنهادی: حداقل ۲۵ تا ۳۰ گیگابایت)
• پارتیشن Swap: این فضا مانند حافظه کمکی (Virtual Memory) عمل می‌کند. اگر RAM سیستم شما پر شود، لینوکس از این فضا استفاده می‌کند. (حجم پیشنهادی: معادل حجم RAM شما. مثلا اگر ۸ گیگ رم دارید، ۸ گیگ هم Swap بسازید).
• پارتیشن Home: این پارتیشن با علامت /home مشخص می‌شود و معادل پوشه Users یا My Documents در ویندوز است. تمام فایل‌های شخصی شما (عکس، فیلم، داکیومنت) در اینجا ذخیره می‌شوند. مزیت بزرگ جدا کردن این پارتیشن این است که اگر در آینده بخواهید اوبونتو را دوباره نصب کنید، فایل‌های شخصی شما دست‌نخورده باقی می‌مانند. (حجم پیشنهادی: باقی‌مانده فضای آزاد).

قدم سوم: ساخت پارتیشن‌ها در محیط نصب اوبونتو

پس از انتخاب گزینه “Something else”، صفحه‌ای با لیست درایوها و پارتیشن‌ها مشاهده می‌کنید. فضای “free space” یا “unallocated” که در ویندوز ساختید را پیدا کنید و آن را انتخاب کنید. سپس روی دکمه “+” کلیک کنید تا پارتیشن‌های جدید را بسازیم:

1. ساخت پارتیشن Root:
   • Size: مقدار ۲۵۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰ مگابایت را وارد کنید.
   • Use as: از منوی کشویی، Ext4 journaling file system را انتخاب کنید.
   • Mount point: از منوی کشویی، / را انتخاب کنید.
   • روی OK کلیک کنید.
2. ساخت پارتیشن Swap:
   • دوباره روی “free space” باقیمانده کلیک کرده و “+” را بزنید.
   • Size: مقداری معادل RAM خود را به مگابایت وارد کنید (مثلاً برای ۸ گیگ رم، 8192).
   • Use as: از منوی کشویی، swap area را انتخاب کنید.
   • روی OK کلیک کنید.
3. ساخت پارتیشن Home:
   • برای آخرین بار روی “free space” باقیمانده کلیک کرده و “+” را بزنید.
   • Size: تمام فضای باقیمانده را به این پارتیشن اختصاص دهید (نیازی به تغییر عدد نیست).
   • Use as: دوباره Ext4 journaling file system را انتخاب کنید.
   • Mount point: این بار از منوی کشویی، /home را انتخاب کنید.
   • روی OK کلیک کنید.

قدم نهایی: انتخاب محل نصب Bootloader

در پایین همین صفحه، گزینه‌ای به نام “Device for boot loader installation” وجود دارد. بوت‌لودر (Bootloader) منویی است که هنگام روشن شدن کامپیوتر به شما امکان انتخاب بین ویندوز و اوبونتو را می‌دهد.

بسیار مهم: از منوی کشویی، درایو اصلی هارد خود را انتخاب کنید، نه یک پارتیشن خاص. این درایو معمولا با نام‌هایی مانند /dev/sda یا /dev/nvme0n1 نمایش داده می‌شود.

پس از انجام این مراحل، روی دکمه “Install Now” کلیک کنید. یک پنجره هشدار برای تایید تغییرات پارتیشن‌ها نمایش داده می‌شود. آن را تایید کرده و به ادامه مراحل نصب بروید.

قدم ۶: تنظیمات نهایی و ساخت کاربر

• Where are you?: موقعیت مکانی خود را برای تنظیم ساعت انتخاب کنید.
• Who are you?: نام، نام کامپیوتر، نام کاربری و یک رمز عبور قوی برای خود انتخاب کنید.

پس از این مرحله، فرآیند نصب فایل‌ها آغاز می‌شود. پس از اتمام، سیستم ری‌استارت شده و شما می‌توانید وارد محیط دسکتاپ اوبونتو شوید.

بخش دوم: آموزش نصب اوبونتو سرور (24 Ubuntu Server)

نصب نسخه سرور اوبونتو فاقد محیط گرافیکی است و تمام مراحل در یک محیط متنی انجام می‌شود. این نسخه برای استفاده در سرورها و راه‌اندازی سرویس‌های وب، دیتابیس و… مثل سرور مجازی آلمان و سرور مجازی فنلاند بهینه شده است.

قدم ۱: دانلود و بوت

آخرین نسخه LTS اوبونتو سرور را از وب‌سایت رسمی اوبونتو دانلود کرده و یک فلش Bootable (مانند بخش دسکتاپ) بسازید. سپس سرور را از روی آن بوت کنید.

قدم ۲: زبان و کیبورد

• در صفحه اول، زبان نصب را (English) انتخاب کنید.
• در مرحله بعد، लेआउट کیبورد را نیز (English US) انتخاب و Done را بزنید.

قدم ۳: تنظیمات شبکه

نصب‌کننده به صورت خودکار کارت شبکه شما را شناسایی و تلاش می‌کند تا از طریق DHCP یک آدرس IP دریافت کند. در اکثر موارد، کافی است بدون تغییر روی Done کلیک کنید.

قدم ۴: پارتیشن‌بندی دیسک

برای سادگی، گزینه Use an entire disk را انتخاب کرده و LVM را نیز فعال کنید. این کار به شما اجازه می‌دهد در آینده به راحتی حجم پارتیشن‌ها را تغییر دهید. سپس به بخش Done رفته و تغییرات را تایید کنید.

قدم ۵: ساخت کاربر و نصب SSH

• Profile setup: اطلاعات خود، نام سرور، نام کاربری و رمز عبور را وارد کنید.
• SSH Setup: حتما تیک گزینه Install OpenSSH server را بزنید تا بتوانید پس از نصب، از راه دور به سرور خود متصل شوید.

قدم ۶: نصب نرم‌افزارهای جانبی و اتمام نصب

در مرحله بعد، می‌توانید برخی نرم‌افزارهای محبوب مانند Docker را برای نصب انتخاب کنید (این کار اختیاری است). سپس فرآیند نصب آغاز می‌شود. پس از اتمام، گزینه Reboot Now را انتخاب کرده و پس از راه‌اندازی مجدد، با کاربری که ساختید از طریق SSH به سرور متصل شوید.

بخش سوم: نصب اوبونتو روی ویندوز (با WSL)

Windows Subsystem for Linux (WSL) به شما اجازه می‌دهد تا یک محیط ترمینال کامل اوبونتو را مستقیما روی ویندوز ۱۰ یا ۱۱ خود اجرا کنید. این روش برای توسعه‌دهندگان بسیار کارآمد است.

قدم ۱: نصب WSL

ساده‌ترین راه برای نصب، باز کردن PowerShell به صورت Run as administrator و اجرای دستور زیر است:

wsl --install

قدم ۲: نصب اوبونتو

پس از نصب WSL، می‌توانید اوبونتو را با یک دستور ساده نصب کنید:

wsl --install -d Ubuntu

پس از اتمام، کامپیوتر خود را ری‌استارت کنید.

قدم ۳: راه‌اندازی اولیه

پس از ریبوت، اوبونتو را از منوی Start اجرا کنید. برای اولین بار، از شما خواسته می‌شود تا یک نام کاربری و رمز عبور برای محیط لینوکس خود ایجاد کنید. پس از این مرحله، ترمینال کامل اوبونتو در اختیار شماست.

سوالات متداول درباره نصب اوبونتو