لوگو بلوسرور

آموزش نصب و اجرای پایتون Python در لینوکس اوبونتو، Rocky Linux و ویندوز



پایتون به عنوان یکی از پرکاربردترین و محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی در سطح جهان، جایگاه ویژه‌ای در میان توسعه‌دهندگان پیدا کرده است. این زبان برنامه‌نویسی به دلیل سادگی، خوانایی بالا و کاربردهای گسترده از توسعه وب و تحلیل داده گرفته تا هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، انتخابی مناسب برای افراد مبتدی و متخصصان با تجربه است. در این راهنمای جامع، به آموزش گام‌به‌گام نصب و اجرای پایتون در سیستم‌عامل‌های ویندوز و توزیع‌های مختلف لینوکس (اوبونتو و راکی لینوکس) خواهیم پرداخت.

 

پایتون (Python) چیست؟

پایتون یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا، تفسیر شده، شی‌گرا و چند منظوره است که توسط “خیدو فان روسوم” ایجاد و در سال ۱۹۹۱ منتشر شد. فلسفه اصلی طراحی آن بر خوانایی کد تمرکز دارد و سینتکس ساده و شبیه به زبان انگلیسی آن به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد تا با خطوط کد کمتری نسبت به زبان‌های دیگر، مفاهیم را بیان کنند. پایتون به دلیل داشتن کتابخانه‌های استاندارد گسترده و جامعه کاربری فعال، برای توسعه سریع برنامه‌ها و همچنین به عنوان یک زبان اسکریپت‌نویسی برای اتصال اجزای موجود به یکدیگر، بسیار مناسب است.

 

 چرا باید پایتون را یاد بگیریم؟ (مزایا)

  • سادگی و خوانایی: پایتون سینتکسی شفاف و ساده دارد که یادگیری و استفاده از آن را برای مبتدیان آسان می‌کند. این ویژگی خوانایی کد را افزایش داده و نگهداری آن را کم‌هزینه‌تر می‌سازد.
  • جامعه بزرگ و پشتیبانی قوی: پایتون دارای یک جامعه جهانی بزرگ و فعال از توسعه‌دهندگان است که منابع آموزشی، کتابخانه‌ها و ابزارهای فراوانی را ایجاد کرده و پشتیبانی می‌کنند.
  • کتابخانه‌های گسترده: اکوسیستم غنی پایتون شامل کتابخانه‌های قدرتمندی مانند NumPy و Pandas برای تحلیل داده، TensorFlow و Scikit-learn برای یادگیری ماشین و Django برای توسعه وب است که فرآیند توسعه را سرعت می‌بخشد.
  • چند پلتفرمی و قابل حمل: کدهای نوشته شده با پایتون به راحتی بر روی سیستم‌عامل‌های مختلف مانند ویندوز، لینوکس و مک بدون نیاز به تغییرات زیاد قابل اجرا هستند.
  • رایگان و متن‌باز: پایتون به صورت رایگان در دسترس است و به عنوان یک نرم‌افزار متن‌باز، هر کسی می‌تواند در توسعه آن مشارکت کند.

 

 محدودیت‌های پایتون (معایب)

  • سرعت اجرا: به دلیل ماهیت تفسیری بودن، پایتون ممکن است در مقایسه با زبان‌های کامپایلری مانند C++ کندتر عمل کند که این موضوع می‌تواند برای برنامه‌های محاسباتی سنگین یک چالش باشد.
  • مصرف حافظه: پایتون به طور کلی نسبت به برخی زبان‌های دیگر حافظه بیشتری مصرف می‌کند که این امر آن را برای وظایف نیازمند بهینه‌سازی حافظه، کمتر مناسب می‌سازد.
  • محدودیت در توسعه اپلیکیشن‌های موبایل: با اینکه ابزارهایی برای این کار وجود دارد، پایتون به طور معمول انتخاب اول برای توسعه اپلیکیشن‌های نیتیو موبایل نیست و زبان‌هایی مانند Swift و Kotlin عملکرد بهتری در این زمینه دارند.

 

آموزش گام به گام نصب پایتون

 

 آموزش نصب پایتون در ویندوز (2022, 10,2019, 10, 7)

نصب پایتون در ویندوز فرآیندی مستقیم است که از طریق وب‌سایت رسمی آن انجام می‌شود.

  1. دانلود فایل نصبی: به صفحه دانلودهای وب‌سایت رسمی پایتون (python.org) بروید. جدیدترین نسخه پایدار را برای ویندوز دانلود کنید. معمولا نسخه “Windows installer (64-bit)” برای سیستم‌های مدرن مناسب است.
  2. اجرای فایل نصب: فایل .exe دانلود شده را اجرا کنید تا پنجره نصب باز شود.
  3. تنظیمات نصب: در پنجره نصب، حتما تیک گزینه “Add python.exe to PATH” را فعال کنید. این کار به شما اجازه می‌دهد تا پایتون را از هر مسیری در خط فرمان (CMD) اجرا کنید و از بروز خطای ‘python’ is not recognized جلوگیری می‌کند. سپس روی “Install Now” کلیک کنید.
  4. تایید نصب: پس از اتمام نصب، برای اطمینان از صحت آن، خط فرمان (CMD) را باز کرده (با فشردن کلیدهای Win + R و تایپ cmd) و دستور python --version را وارد کنید. با مشاهده نسخه نصب شده، فرآیند با موفقیت به پایان رسیده است.

نکته برای ویندوز 7: پشتیبانی از ویندوز 7 در نسخه‌های جدید پایتون متوقف شده است. آخرین نسخه‌ای که به طور رسمی از ویندوز 7 پشتیبانی می‌کند، نسخه 3.8 است.

 

 آموزش نصب پایتون در لینوکس (اوبونتو)

برای نصب آخرین نسخه پایتون در اوبونتو، استفاده از مخزن PPA (Personal Package Archive) تیم deadsnakes روشی متداول و کارآمد است. با خرید سرور مجازی آلمان می‌توانید به راحتی پروژه‌های لینوکسی خود را میزبانی کنید.

  1. به‌روزرسانی مخازن: ابتدا ترمینال را باز کرده و لیست بسته‌ها را به‌روزرسانی کنید:
    sudo apt update && sudo apt upgrade -y
  2. نصب پیش‌نیازها: برای افزودن مخازن شخص ثالث، این بسته ضروری است.
    sudo apt install software-properties-common -y
  3. افزودن مخزن PPA: مخزن deadsnakes حاوی آخرین نسخه‌های پایتون است. این کار به شما امکان می‌دهد نرم‌افزاری را که در مخازن رسمی اوبونتو نیست یا نسخه قدیمی‌تری دارد، نصب کنید.
    sudo add-apt-repository ppa:deadsnakes/ppa
  4. نصب پایتون: پس از به‌روزرسانی مجدد مخازن با sudo apt update، نسخه مورد نظر پایتون را نصب کنید. برای مثال، برای نصب پایتون 3.12:
    sudo apt install python3.12
  5. تایید نصب: نسخه نصب شده را با دستور زیر بررسی کنید:
    python3.12 --version

 

 آموزش نصب پایتون در Rocky Linux

در توزیع‌های مبتنی بر RHEL مانند Rocky Linux، نصب پایتون از طریق کامپایل سورس کد، کنترل کاملی بر فرآیند نصب می‌دهد.

  1. به‌روزرسانی سیستم و نصب وابستگی‌ها: سیستم خود را به‌روزرسانی کرده و ابزارهای لازم برای بیلد کردن پایتون را نصب کنید.
    sudo dnf update -y
sudo dnf install gcc openssl-devel bzip2-devel libffi-devel wget make -y
  2. دانلود سورس کد: آخرین نسخه سورس کد پایتون را از وب‌سایت رسمی آن دانلود کنید.
    wget https://www.python.org/ftp/python/3.12.4/Python-3.12.4.tgz
  3. استخراج و کامپایل: فایل فشرده را استخراج کرده و وارد پوشه آن شوید. سپس دستورات زیر را برای پیکربندی، بهینه‌سازی و نصب اجرا کنید.
    tar xzf Python-3.12.4.tgz
cd Python-3.12.4
./configure --enable-optimizations
make -j $(nproc)
sudo make altinstall

    استفاده از altinstall از جایگزینی نسخه پیش‌فرض پایتون سیستم جلوگیری می‌کند که برای پایداری سیستم عامل مهم است.

 

مدیریت بسته‌ها با PIP و محیط‌های مجازی (venv)

 

 اهمیت محیط‌های مجازی (venv)

محیط مجازی (Virtual Environment) یک محیط ایزوله شده پایتون است که به شما اجازه می‌دهد بسته‌ها و وابستگی‌های هر پروژه را به صورت جداگانه مدیریت کنید. استفاده از آن ضروری است زیرا از تداخل نسخه‌های مختلف کتابخانه‌ها بین پروژه‌های گوناگون جلوگیری می‌کند و سیستم اصلی پایتون شما را تمیز نگه می‌دارد. برای اجرای پروژه‌های خود می‌توانید اقدام به خرید vps کرده و محیط‌های ایزوله خود را روی آن راه‌اندازی کنید.

  • ایجاد محیط مجازی: در پوشه پروژه خود، دستور زیر را اجرا کنید (myenv نام محیط شماست):
    python3 -m venv myenv
  • فعال‌سازی محیط مجازی:
    • در ویندوز:
      myenv\Scripts\activate
    • در لینوکس و macOS:
      source myenv/bin/activate

پس از فعال‌سازی، نام محیط در ابتدای خط فرمان شما ظاهر می‌شود و هر بسته‌ای که با pip نصب کنید، فقط در این محیط نصب خواهد شد.

 

کاربرد پایتون در شرکت‌های بزرگ

شرکت‌های فناوری برجسته به طور گسترده از پایتون برای حل چالش‌های پیچیده استفاده می‌کنند. برای مثال، اینستاگرام بک‌اند خود را به طور کامل با استفاده از پایتون و فریمورک جنگو (Django) ساخته است تا بتواند به میلیون‌ها کاربر به صورت همزمان سرویس دهد. نتفلیکس از پایتون برای تحلیل داده‌های سمت سرور و الگوریتم‌های پیشنهاد محتوا استفاده می‌کند و کتابخانه‌هایی مانند NumPy و SciPy در این فرآیند نقش کلیدی دارند. دراپ‌باکس نیز اپلیکیشن دسکتاپ خود را با پایتون توسعه داده است که نشان‌دهنده قدرت این زبان در ساخت نرم‌افزارهای سمت کاربر است.

 

سوالات متداول درباره نصب و استفاده از پایتون

چگونه پایتون را در VSCode استفاده کنم؟
ابتدا پایتون را روی سیستم خود نصب کنید. سپس از بخش افزونه‌ها (Extensions) در VSCode، افزونه رسمی Python متعلق به مایکروسافت را نصب و فعال‌سازی کنید. در نهایت مفسر مورد نظر خود را انتخاب کرده و کدنویسی را شروع کنید.
آیا برای هر پروژه باید پایتون را دوباره نصب کرد؟
خیر. بهترین روش، استفاده از “محیط‌های مجازی” (Virtual Environments) است. شما یک بار پایتون را نصب می‌کنید و برای هر پروژه یک محیط ایزوله می‌سازید تا بسته‌ها و وابستگی‌های آن پروژه با پروژه‌های دیگر تداخل نداشته باشد.
چرا باید پایتون را به PATH ویندوز اضافه کنم؟
افزودن پایتون به PATH به سیستم‌عامل شما اجازه می‌دهد تا دستور `python` را از هر مسیری در خط فرمان (CMD) بشناسد. بدون این کار، شما مجبورید هر بار مسیر کامل فایل اجرایی پایتون را تایپ کنید.
آیا می‌توان پایتون را روی گوشی موبایل نصب کرد؟
بله، با استفاده از اپلیکیشن‌هایی مانند Pydroid 3 برای اندروید یا Pythonista برای iOS، می‌توانید کد‌های پایتون را مستقیما روی گوشی خود اجرا و ویرایش کنید. این ابزارها برای یادگیری و اجرای اسکریپت‌های ساده بسیار مفید هستند.
تفاوت دستور `python` و `python3` در ترمینال چیست؟
در بسیاری از سیستم‌های لینوکسی که هر دو نسخه پایتون 2 و 3 را دارند، دستور `python` به نسخه قدیمی‌تر (پایتون 2) و دستور `python3` به نسخه جدیدتر اشاره دارد. از آنجایی که پشتیبانی از پایتون 2 متوقف شده، همیشه از `python3` استفاده کنید.
چگونه یک فایل اسکریپت پایتون (.py) را اجرا کنم؟
ترمینال یا خط فرمان را باز کنید، با دستور `cd` به پوشه‌ای که فایل شما در آن قرار دارد بروید و سپس دستور `python your_script_name.py` (یا `python3` در لینوکس) را اجرا کنید.

نویسنده: | تاریخ انتشار: 2025/08/10