آموزش بکاپ گیری از هاست دایرکت ادمین و backup دیتابیس directadmin

ایرج زاهدی (نویسنده) | آخرین بروزرسانی: 6 مهر 1404

۱. بکاپ گیری جامع از کل سرور در سطح مدیریت (Admin Level)

اگر دسترسی Admin به سرور مجازی برای دایرکت ادمین (VPS/Dedicated Server) خود دارید و مدیر اصلی سرور هستید، توصیه می‌شود برای تهیه فول بکاپ (Full Backup) از تمامی یا کاربران انتخابی، از ابزار Admin Backup/Transfer استفاده کنید. این روش برای جابجایی اکانت‌ها و نگهداری نسخه‌های پشتیبان کامل ایده‌آل است.

مسیر دسترسی:

Admin Tools → Admin Backup/Transfer → Schedule

مراحل چهارگانه تنظیم بکاپ در سطح ادمین:

۱. مرحله اول: انتخاب کاربران

در این قسمت مشخص می‌کنید که بکاپ از کدام کاربران تهیه شود:

All Users: از تمامی کاربران فعلی و کاربرانی که در آینده ایجاد می‌شوند، بکاپ می‌گیرد.
All Users Except Selected: از همه کاربران به جز موارد انتخابی، بکاپ می‌گیرد.
Selected Users: فقط از کاربرانی که به صورت دستی انتخاب می‌کنید، بکاپ تهیه می‌شود.

۲. مرحله دوم: زمانبندی و تکرار

برای تعیین زمان اجرای عملیات بکاپ، یکی از گزینه‌های زیر را انتخاب کنید:

Now: بکاپ بلافاصله پس از تکمیل تنظیمات شروع می‌شود.
Cron Schedule: زمانبندی خودکار را فعال می‌کند. می‌توانید بر اساس دقیقه، ساعت، روز ماه، ماه و روز هفته تنظیم کنید.
- مثال: برای بکاپ هر شب ساعت ۰۰:۰۰، مقادیر را به صورت زیر تنظیم کنید: Minute: 0، Hour: 0، Day of month: *، Month: *، Day of week: *.

۳. مرحله سوم: محل ذخیره‌سازی

محل ذخیره فایل‌های پشتیبان را مشخص کنید. بهترین روش برای امنیت بیشتر، ذخیره در سرور دیگر است (قانون ۳-۲-۱):

Local: بکاپ در سرور فعلی (به صورت پیش‌فرض در مسیر /home/admin/admin_backups/) ذخیره می‌شود.
FTP: برای انتقال بکاپ به یک سرور یا هاست بکاپ دیگر (Remote Backup).
- مقادیر مورد نیاز: IP (آدرس سرور مقصد)، Username و Password، Remote Path (مسیر ذخیره‌سازی در سرور مقصد، معمولا / یا یک پوشه مشخص)، و Port (پورت پیش‌فرض: 21).
S3, Google Storage, etc.: گزینه‌های دیگری مانند فضای ذخیره‌سازی ابری نیز ممکن است در نسخه‌های جدیدتر دایرکت ادمین در دسترس باشند.
Append: می‌توانید فرمت نام‌گذاری فایل بکاپ را بر اساس روز هفته یا تاریخ تغییر دهید (برای مدیریت چرخش خودکار بکاپ‌ها).

راهنمای تخصصی: انتقال بکاپ به سرور دیگر (FTP / SFTP)

ایمن‌ترین روش برای نگهداری بکاپ‌ها، انتقال آن‌ها به یک سرور جداگانه و خارج از محل اصلی (Off-site Backup) است. در این مرحله، دایرکت ادمین امکان استفاده از FTP را برای این منظور فراهم می‌کند که با تغییر پورت، می‌تواند SFTP را نیز پوشش دهد.

۱. تنظیمات انتقال با FTP (File Transfer Protocol)

این روش، استانداردترین گزینه برای انتقال بکاپ به سرور دیگر است.

گزینه انتخابی: FTP را در مرحله سوم انتخاب کنید.
ماهیت امنیت: FTP به صورت پیش‌فرض رمزنگاری شده نیست و اطلاعات (از جمله نام کاربری و رمز عبور) به صورت Plain Text منتقل می‌شوند. توصیه می‌شود فقط در شبکه‌های امن استفاده شود.
مقادیر ورودی الزامی:
- Remote Host/IP: آدرس IP یا نام دامنه سرور بکاپ مقصد.
- Remote Username: نام کاربری FTP سرور مقصد.
- Remote Password: رمز عبور FTP سرور مقصد.
- Remote Path: مسیر ذخیره‌سازی در سرور مقصد (مثلا / برای دایرکتوری اصلی کاربر یا /backups/).
- Port: پورت پیش‌فرض **21**.

۲. تنظیمات انتقال امن با SFTP (Secure File Transfer Protocol)

SFTP از پروتکل SSH برای ایجاد یک کانال ارتباطی رمزنگاری شده استفاده می‌کند و امنیت بالاتری نسبت به FTP دارد.

گزینه انتخابی: همچنان FTP را در دایرکت ادمین انتخاب کنید.
راهکار امنیتی: برای فعال‌سازی SFTP، کافیست پورت SSH سرور مقصد را به جای پورت FTP وارد کنید.
تنظیمات کلیدی SFTP:
- Port: پورت SSH (معمولا 22) را وارد کنید.
- نکته: در صورتی که سرور مقصد، امکان اتصال SFTP از طریق پورت SSH را فراهم کرده باشد، دایرکت ادمین به صورت خودکار از ارتباط رمزنگاری شده استفاده خواهد کرد.

توجه به نسخه‌ها: در نسخه‌های جدیدتر DirectAdmin، ممکن است گزینه‌های صریحی برای SFTP، S3 Storage یا Google Cloud Storage به لیست مرحله 3 اضافه شده باشند که استفاده از آن‌ها امن‌تر و ساده‌تر است.

۴. مرحله چهارم: محتوای بکاپ

در این قسمت تعیین می‌کنید که چه بخش‌هایی از اطلاعات کاربران در بکاپ گنجانده شود. برای فول بکاپ، گزینه All Data را انتخاب کنید. در حالت Selected Data، موارد زیر قابل انتخاب هستند:

Website Data: شامل فایل‌های وب‌سایت در پوشه Domains Directory و لیست Subdomains.
E-mail: شامل لیست اکانت‌های ایمیل، E-mail Data (پیام‌ها و پوشه‌ها)، E-mail Settings (فیلترها)، Forwarders و Autoresponders.
FTP: شامل لیست اکانت‌های FTP و تنظیمات آن‌ها.
Database: شامل Database Settings (کاربران و تنظیمات DB) و Database Data (داده‌های اصلی دیتابیس).
Trash: داده‌های موجود در سطل زباله.

۲. بکاپ گیری از سایت در سطح کاربری (User Level)

اگر شما صرفا یک کاربر عادی با یک هاست اشتراکی هستید و دسترسی به پنل مدیریت سرور (Admin Level) ندارید، می‌توانید با استفاده از ابزار Create/Restore Backups از اکانت خود بکاپ تهیه کنید.

مسیر دسترسی:

Advanced Features → Create/Restore Backups

مراحل تهیه بکاپ سایت:

انتخاب دامنه: ابتدا اگر چندین دامنه روی اکانت شما وجود دارد، دامنه مورد نظر را انتخاب کنید.
انتخاب محتوا: تیک گزینه‌های مورد نظر برای تهیه بکاپ را بزنید. (به صورت پیش‌فرض همه موارد انتخاب شده‌اند).
ایجاد بکاپ: روی دکمه CREATE BACKUP کلیک کنید.
محل ذخیره: بکاپ در دایرکتوری /backups/ داخل File Manager اکانت شما ذخیره می‌شود. پس از اتمام فرآیند، می‌توانید فایل بکاپ (مثلاً backup-Jun-18-2025-1.tar.gz) را دانلود کنید.

نکته: بکاپ دیتابیس دایرکت ادمین

اگر هدف شما فقط تهیه بکاپ از دیتابیس‌های سایت است، کافی است فقط گزینه‌های زیر را در لیست محتوا انتخاب کنید:

Database Settings: بکاپ از تمامی کاربران دیتابیس و تنظیمات آن‌ها.
Database Data: بکاپ از داده‌های اصلی جداول دیتابیس.

۳. راهنمای تخصصی فرمت‌های فشرده‌سازی در DirectAdmin: tar.gz و zst

DirectAdmin برای فشرده‌سازی فایل‌های پشتیبان کاربران، از فرمت‌های tar.gz و tar.zst استفاده می‌کند. هر دو فایل‌ها، یک آرشیو (Archive) از اطلاعات حساب کاربری هستند که با یک الگوریتم فشرده‌سازی، کوچک شده‌اند.

الف) فرمت کلاسیک: tar.gz (با استفاده از gzip)

فرمت: یک فایل آرشیو (.tar) که با الگوریتم gzip فشرده شده است.
کاربرد: فرمت سنتی و بسیار رایج در محیط‌های لینوکسی. این فرمت تقریباً در همه پنل‌های مدیریتی و سیستم‌ها قابل پشتیبانی و استخراج است.

ب) فرمت مدرن: tar.zst (با استفاده از zstd)

معرفی: دایرکت ادمین از فناوری فشرده‌سازی جدیدتر zstd (Zstandard) پشتیبانی می‌کند و فایل‌های پشتیبان را با پسوند .tar.zst ذخیره می‌کند.
مزایا نسبت به gzip:
- کارایی بهتر: zstd از نظر حجم فایل خروجی و همچنین سرعت فشرده‌سازی و خارج‌سازی از فشرده‌سازی، عملکرد بسیار بهتری نسبت به gzip دارد.
- صرفه‌جویی در فضا: می‌تواند فضای کمتری را نسبت به gzip اشغال کند.
نکته مهم: اگرچه `tar.zst` بهینه‌تر است، اما در صورت نیاز به انتقال بکاپ به پنل‌های مدیریتی دیگر (غیر از DirectAdmin) یا نیاز به استخراج دستی ساده‌تر، ممکن است برخی کاربران ترجیح دهند فرمت را به `tar.gz` تغییر دهند.

دستورات ترمینال برای استخراج فایل‌های ZST (در صورت نیاز):

برای استخراج فایل‌های `tar.zst` به صورت دستی در محیط ترمینال سرور، می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید:

tar --use-compress-program=unzstd -xf backup-file.tar.zst

یا

tar --preserve-permissions --use-compress-program /usr/local/bin/zstdmt -xf backup.tar.zst

توجه: دستور بالا با فرض نصب بودن پکیج zstd در سرور شما اجرا می‌شود.

در صورتیکه از سرور مجازی برای cPanel هم استفاده میکنید، میتوانید از آموزش بکاپ‌گیری در cPanel و WHM برای این کنترل پنل استفاده کنید.

فهرست تیترها

نویسنده: ایرج زاهدی | درباره بلوسرور

نویسنده: ایرج زاهدی، بنیان‌گذار و معمار فنی بلوسرور. محتوای این مقالات بر پایه تجربه عملی در طراحی، پیاده‌سازی و مدیریت پروژه‌های متنوع میزبانی وب در ایران و خارج از کشور، در طول بیش از یک دهه فعالیت مداوم نوشته شده است. به عنوان متخصص در بهینه‌سازی عملکرد و عیب‌یابی سیستم‌های هاستینگ (از VPS تا هاست اشتراکی)، هدف من به اشتراک‌گذاری تجربیات و راهکارهای فنی است؛ همان دانشی که امروز ستون اصلی پایداری و کیفیت در سرویس‌های بلوسرور محسوب می‌شود.